Jaarlijks krijgen tussen de 15.000 en 20.000 mensen te maken met een whiplash. In de meeste gevallen wordt een whiplash veroorzaakt door een verkeersongeval. Bij een whiplash is er sprake van een verrekking van de nekspier. Een whiplash lijkt vaak onschuldig, maar op de langere termijn kan het vervelende gevolgen met zich meedragen. De meeste mensen houden een korte tijd last van klachten en zijn binnen zes maanden weer genezen. Ongeveer vijftig procent van de mensen is binnen twee jaar klachten vrij en de andere vijftig procent houdt blijvend klachten.
Wat is een whiplash?
Zoals eerder beschreven wordt een whiplash veroorzaakt door een verrekking van de nekspier. Deze ontstaat door een heftige slingerbeweging van het hoofd. Dit gebeurt niet zomaar, maar wordt veroorzaakt door een ongeval. Meestal is het een onverwachte, krachtige en snelle beweging van het hoofd. In deze zeer snelle beweging wordt de halswervelkolom overmatig uitgerekt en extreem naar achteren en/of naar voren gebogen. Door een whiplash kunnen beschadigingen ontstaan in de halswervelkolom, andere halsstructuren, in het halsruggenmerg, in de hersenen en in het aangezicht.
Lichamelijke klachten bij een whiplash
Na een ongeval met een whiplash tot gevolg ontstaan er klachten, deze klachten worden ook wel het whiplash-syndroom genoemd. De meest voorkomende lichamelijke symptomen bij een whiplash zijn:
- Nekpijn
- Hoofdpijn
- Schouderklachten
- Rugklachten
- Duizeligheid
- Vermoeidheid
Psychische klachten bij een whiplash
Niet alleen treden er lichamelijke klachten op bij een whiplash, maar ook psychische klachten. Deze lijst is nog langer en mensen hebben soms nog meer last van de psychische klachten dan de lichamelijke klachten als gevolg van een whiplash. Hier de veelvoorkomende psychische klachten op een rijtje:
- Slapeloosheid
- Nerveus, angstig en gespannen zijn
- Nachtmerries
- Overgevoelig zijn
- Concentratiestoornissen
- Sombere stemming
- Sneller prikkelbaar
- Terugtrekken uit sociale leven
- Minderwaardig voelen
- Suïcide-neigingen
- Sneller agressief
Wanneer men veel psychische klachten ervaart ten gevolge van de whiplash wordt aangeraden om professionele hulp te zoeken. Ga naar de huisarts of de bedrijfsarts, deze kunnen je doorverwijzen naar een psycholoog. Eventueel kan de psychologische behandeling ondersteund worden met medicatie om de psychische klachten te verminderen.
Veel voorkomende oorzaken van een whiplash
Verkeersongevallen zijn de meest voorkomende oorzaak van een whiplash. En dan met name kop-staartbotsingen, waarbij je plotseling van achteren wordt aangereden. In zo’n geval stoot het hoofd vaak in hoge en krachtige snelheden naar voren en naar achteren, met een overstrekking van de nekspier tot gevolg. Een whiplash kan echter ook voorkomen tijdens het sporten. Met name bij contactsporten kunnen botsingen soms leiden tot een whiplash. Ook bij fysiek geweld of mishandeling kan een whiplash optreden bij incidenten waar het slachtoffer wordt geslagen of hard door elkaar wordt geschud.
Behandeling van een whiplash
Helaas is er vandaag de dag nog geen wetenschappelijk bewezen behandeling om een whiplash-syndroom volledig te genezen. Wat de artsen wel weten is dat het belangrijk is om zoveel mogelijk actief te blijven. Dit is belangrijk bij zowel acute als chronische klachten. Met actief bewegen wordt de kans op langdurige klachten verkleind. Let op een goede lichaamshouding, doe regelmatig oefeningen en stem de dagelijkse activiteiten af op de belastbaarheid. Door een dagboek hierover bij te houden kan helpen om het voor jezelf inzichtelijk te krijgen en de activiteiten rustig op te bouwen.
Zoek ook professionele hulp, wacht hier niet te lang mee. Een arts kan de diagnose stellen en er kan vervolgens een multidisciplinaire aanpak worden opgesteld. Bij een multidisciplinaire behandeling zijn meerdere hulpverleners betrokken, zoals een neuroloog, psycholoog, fysiotherapeut, revalidatiearts en ergotherapeut. Er is dan aandacht voor zowel de lichamelijke als psychische klachten.
Een fysiotherapie kan helpen om de spieren van de schouders, rug en nek weer sterker te maken, zodat de belastbaarheid weer groter wordt. Deze spieren worden vaak niet gebruikt in het geval van een whiplash, omdat het pijnlijk is. Hierdoor verslappen de spieren snel en ontstaan er sneller klachten aan de spieren. Onder begeleiding van een fysiotherapeut kunnen de spieren zich weer aansterken en krijg je oefeningen mee om thuis mee aan de slag te gaan. Ook zal er aandacht zijn voor een juiste lichaamshouding en lichaamsbewegingen.
In sommige gevallen wordt bij hevige klachten de eerste dagen een halskraag geadviseerd. Dan moet de patiënt de eerste drie tot vier dagen rust houden. Tevens worden er soms ontstekingsremmende medicijnen voorgeschreven om pijn en zwelling van het weefsel te verlichten.
Prognose whiplash
Zoals gezegd hebben de meeste patiënten na een halfjaar geen last meer van de klachten. Uit onderzoek blijkt dat na twee jaar vier op de vijf patiënten klachtenvrij zijn. Meestal verloopt de ziekte in betere periodes en minder goede periodes, maar soms wordt de aandoening ook erger of blijft het jarenlang gelijk. Bij een kleine groep blijken de klachten van chronische aard te zijn. Wanneer de klachten langer dan zes maanden aanhouden, wordt er gesproken over een ‘chronische whiplash’. Whiplash is wetenschappelijk niet aantoonbaar, hierdoor krijgen veel patiënten met whiplash te maken met problemen bijvoorbeeld op het werk, vergoedingen vanuit de zorgverzekering en medische keuringen. Hierdoor kan de patiënt het gevoel te krijgen miskend te worden door de omgeving en maatschappij. De onzekerheid van het beloop van de whiplash en de miskenning is vaak een groot probleem voor patiënten.
Wanneer kan je weer werken met een whiplash
De meeste whiplash patiënten kunnen binnen zes tot twaalf maanden weer aan het werk. Meestal is dit nog niet geheel klachtenvrij. Het is dan met name zaak om op te letten dat er niet meer gewerkt wordt dan dat men aankan. Soms willen patiënten zelf weer graag aan het werk, maar soms voelen ze ook de druk van de werkgever om het werk weer op te pakken. Het is belangrijk om bij een re-integratie actief mee te werken, maar ook duidelijk de eigen grenzen aan te geven. Een bedrijfsarts kan niet aan de buitenkant zien wat de ernst van de klachten is, dat kan de patiënt enkel zelf doen. Wanneer de klachten worden genegeerd en er te veel gewerkt wordt, wordt het genezingsproces vertraagd of verergeren zelfs de klachten. Het is belangrijk om met eigen initiatieven te komen in het re-integratietraject en aan te geven wat al wel en niet kan. En ook in het geval van weinig klachten is het belangrijk om een goede balans te vinden in de persoonlijke belastbaarheid en de belasting in de werksituatie.
Aanpassingen die vaak gedaan worden op het werk in het kader van een re-integratietraject zijn:
- Zo min mogelijk tilbelasting
- Geen zware duw- en trekbewegingen
- Boven het schouderniveau wordt niet gewerkt
- Mentale belasting wordt beperkt
- Er worden voldoende pauzemomenten ingelast
- De hoeveelheid werk wordt verminderd
- Werken achter de computer wordt afgewisseld met ontspanning
- Overwerk wordt vermeden
Middels een opbouwschema wordt de belasting in kleine stapjes opgebouwd. Het opbouwschema wordt regelmatig geëvalueerd met de leidinggevende en zo nodig aangepast. Dit kan ook in overleg met de bedrijfsarts en betrokken collega’s.
Kan je een whiplash voorkomen?
Een whiplash is helaas nooit met de volle honderd procent te voorkomen. Maar er zijn wel maatregelen die je kan ondernemen om de kans op het ontstaan van een whiplash te verkleinen. In de meeste gevallen ontstaat een whiplash door een botsing met de auto waarbij je van achteren wordt aangereden. De maatregelen die hier beschreven worden richten zich daarop:
- In een zware auto is er minder kans op letsel dan in een kleine auto
- Zorg dat de stoel in de auto voorzien is van een passende en veilige hoofdsteun: de horizontale afstand tussen de hoofd en hoofdsteun moet zo klein mogelijk zijn
- Wanneer je stilstaat in een file, houdt dan de rem ingedrukt, zodat de remlichten blijven branden
- Ga niet te dicht achter een ander stilstaande auto staan, als er dan een botsing komt van achter, is de kans kleiner dat je op je voorstander botst
- Wanneer je de klap ziet aankomen is het belangrijk om je schrap te zetten, je schouders op te trekken en het hoofd tegen de hoofdsteun houden
- Rij overdag altijd met dimlichten aan, zodat je altijd goed zichtbaar bent
